Περιγραφή

Όνομα: Τσάι του βουνού

Επιστημονική ονομασία: Sideritis (γένος)

Οικογένεια: Χειλανθών

Άλλα ονόματα: Σιδηρίτης, μαλοτήρας, καλοκοιμηθιά

Το τσάι του βουνού είναι ποώδες φυτό που φτάνει τα 30 εκατοστά ύψος, με λεπτά και στρογγυλά κλαδιά και χνουδωτά φύλλα. Τα άνθη του είναι συνήθως ροζ ή μοβ ή κίτρινα και βρίσκονται σε ταξιανθίες. Οι διάφορες ποικιλίες του απαντούν σε ορεινές και πετρώδεις περιοχές κυρίως και όλες αναδίδουν μια υπέροχη αρωματική μυρωδιά.

Τα περισσότερα είδη του γένους Sideritis αποτελούνται από πολυετή ποώδη φυτά, τα οποία αυτοφύονται σε χώρες της Μεσογείου, ενώ πολλά είδη του γένους αυτού υπάρχουν και στην Ασία. Στην περιοχή της Μεσογείου, όπου φαίνεται να είναι και το κέντρο καταγωγής του φυτού, έχουν καταγραφεί πάνω από 100 διαφορετικά είδη του γένους Sideritis. Η μεγαλύτερη ποικιλία ειδών συναντάται στην Ιβηρική Χερσόνησο, με 45 τουλάχιστον είδη τα περισσότερα των οποίων είναι ενδημικά, ενώ 14 από αυτά απειλούνται σήμερα με εξαφάνιση. Χώρες πλούσιες σε πληθυσμούς και ποικιλία ειδών είναι επίσης η Ελλάδα, η Ιταλία και χώρες των ακτών της βόρειας Αφρικής. Σε όλες σχεδόν τις Μεσογειακές χώρες είδη του γένους αυτού είναι γνωστά, σε τοπική κλίμακα, ως βότανα για διάφορες χρήσεις.

Στην Ελλάδα αυτοφύονται περίπου 17 είδη του φυτού

Το τσάι του βουνού περιέχει φλαβονοειδή, αιθέρια έλαια, τριτερπενικά οξέα, διτερπένια, κουρκουμίνη και καρυοφυλλίνη. Περιέχει επίσης, φαινολοπροπάνια, ιριδοειδή, κουμαρίνες, λιγνάνες και στερόλες. Θεωρείται ότι περιέχει πολλές αντιοξειδωτικές ουσίες που είναι πολύτιμες για τον οργανισμό.

Το τσάι του βουνού είναι ένα από τα πιο αγαπητά και διαδεδομένα βότανα της ελληνικής υπαίθρου, που καταναλώνεται εδώ και αιώνες. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει το τσάι του βουνού με το όνομα “σιδηρίτης”, καθώς οι σύγχρονοί του πίστευαν ότι το φυτό ήταν αποτελεσματικό κατά των πληγών που προκαλούνταν από σιδερένια αντικείμενα, κατά τη διάρκεια των μαχών.